होसियार: प्राचीन किलर द्रुत गतिमा एन्टिबायोटिक प्रतिरोधी बन्दैछ

*कार्ली क्यासेला

वैज्ञानिकहरूका अनुसार एक प्राचीन हत्यारा द्रुत गतिमा एन्टिबायोटिक प्रतिरोधी बन्दैछ,

साल्मोनेला एन्टरिका एस टाइफी। (माइक्रोबेराइटर/विकिमीडिया कमन्स/सीसी बाइ एसए ४.०)

सहस्राब्दीदेखि मानिसहरूलाई सताउँदै आएको भए तापनि , आज विकसित देशहरूमा टाइफाइड ज्वरोलाई विरलै मानिन्छ। तर यो प्राचीन खतरा हाम्रो आधुनिक संसारमा अझै पनि धेरै खतराको रूपमा रहेको छ।

२०२२ मा प्रकाशित अनुसन्धान अनुसार, टाइफाइड ज्वरो निम्त्याउने ब्याक्टेरियाले व्यापक औषधि प्रतिरोधात्मक क्षमता विकास गरिरहेको छ, र प्रतिरोधी नभएका स्ट्रेनहरूलाई द्रुत गतिमा प्रतिस्थापन गरिरहेको छ।

हाल, एन्टिबायोटिक नै टाइफाइडको प्रभावकारी उपचार गर्ने एक मात्र तरिका हो, जुन साल्मोनेला एन्टरिका सेरोभर टाइफी (एस टाइफी) ब्याक्टेरियाबाट हुन्छ । तैपनि विगत तीन दशकदेखि, मौखिक एन्टिबायोटिक विरुद्ध ब्याक्टेरियाको प्रतिरोध बढ्दै र फैलिरहेको छ।

आफ्नो अध्ययनमा, अनुसन्धानकर्ताहरूले नेपाल, बंगलादेश, पाकिस्तान र भारतमा २०१४ देखि २०१९ सम्म ३,४८९ एस टाइफी प्रजातिहरूको जीनोमहरू अनुसन्धान गरे, र व्यापक रूपमा औषधि प्रतिरोधी (XDR) टाइफीमा वृद्धि भएको पाए।

XDR टाइफी एम्पिसिलिन, क्लोराम्फेनिकोल, र ट्राइमेथोप्रिम/सल्फामेथोक्साजोल जस्ता अग्रपंक्तिका एन्टिबायोटिकहरू प्रति मात्र प्रतिरोधी छैन, तर यो फ्लोरोक्विनोलोन र तेस्रो पुस्ताको सेफालोस्पोरिन जस्ता नयाँ एन्टिबायोटिकहरू प्रति पनि प्रतिरोधी बन्दै गइरहेको छ।

सम्बन्धित: दशकौंदेखि बिर्सिएको एन्टिबायोटिक सुपरबग किलर हुन सक्छ

अझ नराम्रो कुरा, यी स्ट्रेनहरू विश्वव्यापी रूपमा द्रुत गतिमा फैलिरहेका छन्।

XDR टाइफीका धेरैजसो केसहरू दक्षिण एसियाबाट हुने भए तापनि, अनुसन्धानकर्ताहरूले १९९० देखि अन्तर्राष्ट्रिय फैलावटका लगभग २०० घटनाहरू पहिचान गरेका छन्

साल्मोनेला टाइफी। ( माइक्रोबेराइटर/विकिमीडिया कमन्स/CC BY SA 4.0 )

धेरैजसो प्रजातिहरू दक्षिणपूर्वी एसिया, साथै पूर्वी र दक्षिणी अफ्रिकामा रहेको छ, तर टाइफाइड सुपरबगहरू संयुक्त अधिराज्य, संयुक्त राज्य अमेरिका र क्यानडामा पनि फेला परेका छन्।

“हालैका वर्षहरूमा एस टाइफीको अत्यधिक प्रतिरोधी स्ट्रेनहरू देखा परेको र फैलिएको गति चिन्ताको विषय हो, र यसले विशेष गरी सबैभन्दा बढी जोखिममा रहेका देशहरूमा रोकथामका उपायहरू तत्काल विस्तार गर्नुपर्ने आवश्यकतालाई प्रकाश पार्छ,” नतिजा प्रकाशित हुँदा स्ट्यानफोर्ड विश्वविद्यालयका संक्रामक रोग विशेषज्ञ जेसन एन्ड्रयूजले भने ।

टाइफाइडको खोप

टेक्सासको सान अगस्टिन काउन्टीको ग्रामीण विद्यालयमा टाइफाइडको खोप। अप्रिल, १९४३। ( जोन वाचोन/संयुक्त राज्य कृषि सुरक्षा प्रशासन/विकिमीडिया कमन्स/सार्वजनिक डोमेन )

वैज्ञानिकहरूले वर्षौंदेखि औषधि प्रतिरोधी टाइफाइडको बारेमा चेतावनी दिइरहेका छन्। २०१६ मा, पाकिस्तानमा पहिलो XDR टाइफाइड स्ट्रेन पहिचान गरिएको थियो। २०१९ सम्ममा, यो राष्ट्रमा प्रमुख जीनोटाइप बनिसकेको थियो।

ऐतिहासिक रूपमा, धेरैजसो XDR टाइफाइड स्ट्रेनहरू तेस्रो पुस्ताका एन्टिमाइक्रोबियलहरू, जस्तै क्विनोलोन, सेफालोस्पोरिन र म्याक्रोलाइडहरूसँग लडिरहेका छन्।

तर २००० को दशकको सुरुवातसम्ममा, बंगलादेश, भारत, पाकिस्तान, नेपाल र सिंगापुरमा ८५ प्रतिशतभन्दा बढी केसहरूमा क्विनोलोन प्रतिरोधात्मक क्षमता प्रदान गर्ने उत्परिवर्तनहरू थिए। साथै, सेफालोस्पोरिन प्रतिरोध पनि हावी हुँदै थियो।

आज, एउटा मात्र मौखिक एन्टिबायोटिक बाँकी छ : म्याक्रोलाइड, एजिथ्रोमाइसिन। र यो औषधि धेरै लामो समयसम्म काम नगर्न सक्छ।

२०२२ को अध्ययनले एजिथ्रोमाइसिन प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने उत्परिवर्तनहरू पनि अब फैलिरहेको पत्ता लगायो , जसले “टाइफाइड उपचारको लागि सबै मौखिक एन्टिमाइक्रोबियलहरूको प्रभावकारितालाई खतरामा पार्छ”। यी उत्परिवर्तनहरू XDR S Typhi द्वारा अझै अपनाइएको छैन, यदि तिनीहरू छन् भने, हामी गम्भीर समस्यामा छौं।

यदि उपचार नगरिएमा, २० प्रतिशतसम्म टाइफाइडका केसहरू घातक हुन सक्छन्, र आज, प्रति वर्ष १ करोड १० लाख टाइफाइडका केसहरू छन्।

भविष्यमा हुने प्रकोपहरूलाई टाइफाइड कन्जुगेट खोपहरूले केही हदसम्म रोक्न सकिन्छ, तर यदि यी शटहरूमा पहुँच विश्वव्यापी रूपमा विस्तार गरिएन भने, विश्वले चाँडै नै अर्को स्वास्थ्य संकटको सामना गर्न सक्छ।

“XDR र एजिथ्रोमाइसिन-प्रतिरोधी S टाइफीको हालैको उदयले टाइफाइड-प्रकोपग्रस्त देशहरूमा टाइफाइड कन्जुगेट खोपहरूको प्रयोग सहित द्रुत रूपमा विस्तार हुने रोकथाम उपायहरूको लागि अझ बढी जरुरीता सिर्जना गर्दछ,” लेखकहरू लेख्छन् ।

“एस टाइफी आइसोलेटहरूमा एन्टिमाइक्रोबियल प्रतिरोधको प्रचलन हाल उच्च भएका देशहरूमा यस्ता उपायहरू आवश्यक छन्, तर अन्तर्राष्ट्रिय फैलावटको प्रवृत्तिलाई ध्यानमा राख्दै, त्यस्ता सेटिङहरूमा सीमित हुनु हुँदैन।”

दक्षिण एसिया टाइफाइड ज्वरोको मुख्य केन्द्र हुन सक्छ, जुन ७० प्रतिशत केसहरू हुन्, तर यदि कोभिड-१९ ले हामीलाई केही सिकाएको छ भने, त्यो हो हाम्रो आधुनिक, विश्वव्यापीकृत संसारमा रोगका प्रकारहरू सजिलै फैलिन्छन्।

त्यसो हुनबाट रोक्नको लागि, स्वास्थ्य विज्ञहरूको तर्क छ कि राष्ट्रहरूले टाइफाइड खोपहरूमा पहुँच विस्तार गर्नुपर्नेछ र नयाँ एन्टिबायोटिक अनुसन्धानमा लगानी गर्नुपर्नेछ। उदाहरणका लागि, भारतमा गरिएको हालैको एक अध्ययनले अनुमान गरेको छ कि यदि शहरी क्षेत्रहरूमा बालबालिकाहरूलाई टाइफाइड विरुद्ध खोप लगाइयो भने, यसले ३६ प्रतिशतसम्म टाइफाइडका केसहरू र मृत्युहरूलाई रोक्न सक्छ।

पाकिस्तान हाल यस मोर्चामा अग्रणी छ। टाइफाइडको लागि नियमित खोप प्रदान गर्ने यो विश्वको पहिलो राष्ट्र थियो। स्वास्थ्य विज्ञहरूको तर्क छ कि धेरै राष्ट्रहरूले यो अनुसरण गर्नुपर्नेछ।

एन्टिबायोटिक प्रतिरोध विश्वको मृत्युको प्रमुख कारणहरू मध्ये एक हो, जसले एचआईभी / एड्स वा मलेरिया भन्दा बढी मानिसहरूको ज्यान लिन्छ । जहाँ उपलब्ध छ, खोपहरू भविष्यको विपत्ति रोक्नको लागि हामीसँग भएका केही उत्तम उपकरणहरू हुन्।

अव हामीसँग खेर फाल्ने समय छैन।

साभारः साइन्सअलर्ट

*कार्ली क्यासेला साइन्सअलर्टकी वरिष्ठ पत्रकार हुन्। उनको लेखन, उनको जिज्ञासा जस्तै, सारभूत छ, तर उनी विशेष गरी प्राकृतिक संसार र मानव शरीरको कार्यप्रणालीमा रुचि राख्छिन्।

नेपाली अनुवाद: पी समर